حکم شرعی خرید و فروش ارز دیجیتال

از زمانی که بیت کوین در سال ۲۰۰۹ راه اندازی شد، پول دیجیتال به سرعت در سراسر جهان در حال گسترش است. چرا که بیت کوین به دلیل فناوری نوآورانه و پیشرفته خود، از همان ابتدا توجه زیادی را به خود جلب کرد. در این مطلب به بررسی حکم شرعی خرید و فروش ارز دیجیتال در اسلام خواهیم پرداخت. لازم است بدانید با پیشرفت‌های ایجاد شده هنوز هم مطالعات زیادی در رابطه با پول دیجیتال صورت نگرفته است، چه رسد به مطالعات اسلامی! بنابراین در این مقاله ما برای پاسخ به سوال حکم شرعی خرید و فروش ارز دیجیتال چیست؟ از نظر مراجع تقلید برای روشن شدن موضوع ارزهای دیجیتال استفاده خواهیم کرد.

خرید و فروش ارز دیجیتال از نظر مراجع چه حکمی دارد؟

با توجه به اینکه یکی از عناصر مهم ذاتی ارزش پول، ثبات، عادلانه بودن و عملکرد صحیح آن برای خدمت‌رسانی است؛ اکثر علمای شریعت بر اساس این موضوع، به تایید بیت کوین به عنوان یک ارزش تمایل ندارند. از نظر آن‌ها بیت کوین، فیات (کاغذ) یا پول واقعی نیست. عدم وجود ارزش ذاتی همراه با فقدان یاعدم نظارت بانک مرکزی منجر به سوء استفاده از بیت کوین می‌شود.

علاوه بر این، برخی از علما به دلیل دارا بودن عناصری مانند ربا و غرار در آن که منشأ بی‌عدالتی اقتصادی-اجتماعی است،نسبت به خرید ارز دیجیتال اختلاف نظر دارند. به صورت کلی به این نتیجه می‌رسیم که ارزهای دیجیتال با شریعت سازگار نیستند.

این در حالیست که، ارزهای دیجیتال با پشتوانه طلا، مطلوب و مطابق با مقاصد الشریعه فرض می‌شوند. چرا که ویژگی اصلی مالکیت در پول دیجیتال مبتنی بر طلا، قابلیت لغو ربا است. از ویژگی‌های دیگر پول دیجیتال با پشتوانه طلا به عوامل دیگری مانند ریشه کن‌سازی غرار، ریشه کن‌سازی میسر، اصول عدالت/ انصاف، وسیله مبادله، اندازه گیری ارزش، ذخیره ارزش و ابزار پرداخت متفاوت، نیز می‌توان اشاره کرد. 

قوانین ارز دیجیتال در ایران چیست؟ در مجله ایرانیکارت بخوانید.

ارز دیجیتال از نظر قرآن 

بررسی قوانین اسلامی و قرآنی در پذیرش بیت کوین نیازمند استفاده از نظرات مراجع تقلید است. با این حال از جمله مورادی که باعث تردید مسلمانان در رابطه با معامله ارزهای دیجیتال است، می‌توان به سفته بازی در بازار ارزهای دیجیتال اشاره کرد. در بخش بعدی با استفاده از نظر مراجع تقلید بررسی مفصل‌تری خواهیم داشت.

نظر مراجع تقلید در رابطه با ارز دیجیتال

لازم به ذکر است که اکثر مراجع تقلید معامله یا خرید و فروش ارزهای دیجیتال را حرام اعلام نکرده‌اند با این حال به دلیل وجود برخی موارد قابل ابهام و موضوعاتی مربوط به سفته بازی در آن‌ها، معاملات ارز دیجیتال را دارای مشکلاتی می‌نامند که بهتر است برای آن طبق قوانین عمل کرد. نظر مراجع تقلید در این باره عبارت است از:

حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای:

آبت الله خامنه‌ای درباره خرید و فروش ارزهای دیجیتال تا حال حاضر فتوایی نداده‌اند و عمل به قوانین موجود را توصیه می‌کنند.  

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی:

از نظر آیت الله مکارم شیرازی با توجه به ابهامات زیادی که ارزهای دیجیتال دارند، خرید و فروش و معامله آن‌ها دارای اشکال است.

حضرت آیت الله هاشمی شاهرودی:

آیت الله هاشمی شاهرودی اعلام کرده‌اند که با توجه به ابهاماتی که در مورد این نوع معاملات وجود دارد، استفاده از این پول جایز نیست.

حضرت آیت الله العظمی سیستانی:

آیت الله سیستاتی، معامله ارزهای دیجیتال را  احتیاط فرموده‌اند.

حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی:

از نظر آیت الله همدانی، ورود در چنین معاملاتی دارای اشکال است.

حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی:

آیت الله زنجانی اعلام کرده‌اند که اگر وجه دریافتی، در مقابل کار حلال داده شود و خلاف قانون نباشد، اشکال شرعی ندارد.

حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی:

از نظر آیت الله گلپایگانی بیت‌کوین دارای مالکیت نبوده و بنابراین قابل خرید و فروش نیست. با این حال اگر بیت کوین را به فردی که مسلمان نیست، داده و در ازای آن وجهی دریافت شود، اشکال ندارد.

سخن آخر

در رابطه با حکم شرعی از نظر اهل تسنن ایران نیز لازم است بدانید که اهل سنت ایران اعلام کرده‌اند که خرید و فروش بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال که ماهیت پول دارند جایز است. با این حال بهتر است تا زمانی که در ایران به رسمیت شناخته می‌شوند، از معامله آن‌ها خودداری کرد.