آیا فارکس در ایران قانونی است؟ آیا فعالیت در فارکس جرم است؟!

فارکس، بازار تبادل ارزهای خارجی (Foreign Exchange)، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و پویاترین بازارهای مالی در جهان محسوب می‌شود که افراد و شرکت‌ها در آن به خرید و فروش ارزهای مختلف مشغول هستند.  جذابیت این بازار برای سرمایه‌گذاران ایرانی نیز در سال‌های اخیر افزایش یافته است؛ اما همواره سوالاتی مانند قانون فارکس در ایران و احتمالات جرم‌انگاری آن مطرح می‌شود. آیا می‌توان بدون دغدغه حقوقی و قانونی در این بازار سرمایه‌گذاری کرد؟ آیا فارکس در ایران قانونی است؟ در این مقاله به بررسی وضعیت قانون فارکس در ایران، پیامدهای فعالیت غیرمجاز و نکاتی برای رعایت چارچوب‌های قانونی خواهیم پرداخت.

معرفی بازار فارکس!

بازار فارکس (Forex) بزرگ‌ترین بازار مالی جهان است که در آن ارزهای کشورهای مختلف در برابر یکدیگر معامله می‌شوند. این بازار به دلیل نقدینگی بالا، حجم معاملات روزانه قابل‌توجه و دسترسی 24 ساعته در پنج روز هفته، به عنوان یکی از جذاب‌ترین بازارهای مالی برای سرمایه‌گذاران به شمار می‌رود. فارکس بازاری غیرمتمرکز است و معاملات آن به‌صورت الکترونیکی و از طریق شبکه‌ای از بانک‌ها، مؤسسات مالی و بروکرها صورت می‌پذیرد. در این بازار، ارزها به‌صورت جفتی مانند یورو/دلار (EUR/USD) یا پوند/دلار (GBP/USD)، معامله می‌شوند. هدف اصلی معامله‌گران در این بازار کسب سود از تغییرات نرخ تبادل ارزها خواهد بود. این بازار علاوه‌بر بانک‌ها و شرکت‌های بزرگ، برای معامله‌گران خرد نیز فرصت‌هایی را ایجاد خواهد کرد تا با سرمایه‌های کوچک‌تر وارد این عرصه شوند و در محیطی پویا و بین‌المللی فعالیت کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید مقاله فارکس چیست را مطالعه کنید.

وضعیت قانونی فارکس در ایران

برای اکثر کاربران، این سوال مطرح می‌شود که آیا فارکس در ایران مجاز است؟ بازار فارکس به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین بازارهای مالی جهان، با وجود جذابیت‌ها و فرصت‌های سودآوری فراوان، در ایران وضعیت پیچیده‌ای دارد. بازار فارکس در ایران به دلیل عدم شفافیت قوانین داخلی، دیدگاه‌های متناقض دولتی و همچنین مسائل شرعی، همواره مورد بحث و بررسی بوده است.

اگر از متقاضیان فعالیت در بازار مالی فارکس هستید، می‌توانید از خدمات شارژ حساب بروکرها در ایرانیکارت استفاده کنید.

دیدگاه دولت ایران در مورد فارکس چیست؟

دولت ایران به دلایل مختلف دیدگاه مثبتی نسبت به فعالیت در بازار فارکس ندارد. یکی از مهم‌ترین این دلایل، خروج ارز از کشور خواهد بود. تصور رایج این است که معامله‌گران فارکس سرمایه ارزی کشور را به خارج منتقل می‌کنند؛ درحالی‌که این امر تنها در صورت زیان معامله‌گر رخ می‌دهد. در مقابل، اگر یک معامله‌گر ایرانی به سود برسد، می‌تواند ارز خارجی را به کشور وارد کند که به‌نوعی معادل صادرات غیرمستقیم خواهد بود. از سوی دیگر، تحریم‌های اقتصادی نقش مهمی در شکل‌گیری این نگرش ایفا کرده‌اند. پس از اعمال تحریم‌ها، دولت جهت جلوگیری از خروج ارز و مقابله با چالش‌های ارزی ناشی از محدودیت‌های بین‌المللی، فعالیت در بازار فارکس را محدود کرد. علاوه‌بر این، نظام نرخ دولتی نیز تأثیر بسزایی در این وضعیت دارد. در این نظام، نرخ ارز و کالاها به‌طور مستقیم توسط دولت تعیین خواهد شد. این تفاوت نرخ، فرصت سوءاستفاده را برای برخی افراد فراهم می‌کند و منجر به ایجاد فضای غیرشفاف می‌شود. در این شرایط، دولت برای حفظ تعادل ارزی و جلوگیری از رانت، نظارت شدیدی بر فعالیت‌های مالی اعمال خواهد کرد که فارکس نیز از این نظارت مستثنی نیست.

پیشنهاد مطالعه: معرفی بهترین بروکرهای فارکس برای ایرانیان در سال 2025

حکم شرعی مراجع دینی در مورد فارکس چیست؟

ترید فارکس در ایران از منظر شرعی نیز محل مناقشه است. برخی مراجع دینی معامله در این بازار را جایز نمی‌دانند؛ درحالی‌که برخی دیگر، با در نظر گرفتن شرایط خاص، آن را مشروع می‌دانند.

1. آیت‌الله مکارم شیرازی: بیان کرده‌اند که اگر بازار فارکس شرایط شرعی معاملات را رعایت نکند، فعالیت در آن جایز نیست.
2. آیت‌الله سیستانی: به‌طور کلی ورود به معاملات فارکس را مجاز نمی‌دانند و معتقد هستند که مسلمانان باید از این نوع فعالیت‌ها خودداری کنند.
3. آیت‌الله خامنه‌ای: تبادل ارزهای غیرهم‌جنس را درصورتی‌که منع قانونی وجود نداشته باشد، مجاز دانسته‌اند؛ اما نسبت به اعتبار اعطایی کارگزاران به معامله‌گران (به‌ویژه اگر همراه با سود باشد) ابراز تردید کرده‌اند.

درنهایت، مسلمانانی که قصد فعالیت در فارکس را دارند، باید براساس نظر مرجع تقلید خود تصمیم‌گیری کنند و مطمئن شوند که شرایط معاملات شرعی را رعایت خواهند کرد.

قوانین فارکس در ایران چگونه است؟

بازار فارکس به‌عنوان بزرگ‌ترین بازار مالی جهان، در ایران با قوانین مشخص و شفافی مواجه نیست. عدم تعریف صریح این بازار در قوانین ایران باعث شده است تا تفسیرهای متفاوتی از قانونی یا غیرقانونی بودن فعالیت در فارکس ارائه شود. اگرچه نقد کردن درامد بروکرها در ایران غیرممکن نیست و بسیاری از شرکت‌های واسطه و معتبر خدمات آن را ارائه می‌دهند؛ اما بررسی قوانین مرتبط می‌تواند درک بهتری از وضعیت حقوقی فارکس در ایران ارائه دهد:. این قوانین عبارتند از:

1. قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی (1384)

در این قانون، هیچ ماده یا تبصره‌ای به‌طور خاص به فارکس اشاره ندارد. این موضوع نشان‌دهنده عدم آگاهی یا توجه قانون‌گذار به این بازار در زمان تدوین قانون است. احتمالاً در آن زمان، اهمیت یا خطر بالقوه فارکس برای اقتصاد ایران به‌طور جدی در نظر گرفته نشده بود.

2. آیین‌نامه اجرایی قانون بازار اوراق بهادار (1386)

این آیین‌نامه نقش تعیین‌کننده‌ای در وضعیت حقوقی فارکس در ایران دارد. طبق این آیین‌نامه، تنها سازمان بورس و اوراق بهادار ایران مجاز به ارائه و انتشار اوراق بهادار قابل معامله است. بر این اساس، سازمان بورس این حق را دارد که از معامله یا فروش هر نوع دارایی مالی یا اوراق بهادار که خارج از چارچوب‌های آن انجام می‌شود، جلوگیری کند. با استناد به قوانین و آیین‌نامه‌های فوق، سازمان بورس و اوراق بهادار به‌عنوان نهاد ناظر مالی در کشور، بارها فعالیت این کارگزاری‌ها را متوقف کرد و به سرمایه‌گذاران درباره ریسک‌های فعالیت در فارکس هشدار داد. علاوه‌بر این، بانک مرکزی ایران نیز به‌دلیل نگرانی از خروج ارز از کشور، محدودیت‌های جدی برای فعالیت‌های مرتبط با فارکس اعمال کرده است. ازآنجاکه معاملات در فارکس با ارزهای خارجی انجام می‌شود، این موضوع می‌تواند تأثیرات منفی بر ذخایر ارزی کشور داشته باشد، به‌ویژه در شرایط تحریم‌های اقتصادی. با وجود محدودیت‌های قانونی برای کارگزاری‌ها، معامله‌گران فردی در ایران همچنان به‌طور غیرمستقیم و از طریق پلتفرم‌های خارجی به بازار فارکس دسترسی دارند. این فعالیت‌ها از نظر قانون‌گذار، به‌طور رسمی قانونی یا غیرقانونی اعلام نشده‌اند. بنابراین، معامله‌گران ایرانی در فضایی خاکستری فعالیت می‌کنند که ریسک‌های قانونی و اقتصادی خاص خود را دارد.

آیا فعالیت در فارکس خطرناک است؟ بله!

بازار فارکس به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود یکی از پرریسک‌ترین بازارهای مالی محسوب می‌شود. عواملی مانند نوسانات بالا، استفاده از اهرم‌های مالی (Leverage) و تصمیم‌گیری‌های احساسی می‌توانند تهدیدات جدی برای سرمایه‌گذاران ایجاد کنند. اما آیا این خطرات اجتناب‌ناپذیرند؟ خیر! با آموزش مناسب و مدیریت ریسک این امکان وجود دارد تا احتمال ضرر را به حداقل رساند؛ در ادامه به بررسی جزئی‌تر این خطرات می‌پردازیم:

• ریسک لوریج و ضررهای احتمالی!

یکی از جذاب‌ترین امکانات بازار فارکس، استفاده از اهرم مالی (Leverage) است. اهرم این امکان را به شما می‌دهد که با سرمایه‌ای کوچک، معاملات بزرگی انجام دهید. ولی این جذابیت یک شمشیر دولبه است؛ زیرا همان‌طور که می‌تواند سود شما را چند برابر کند، ضررهای سنگین و گاهی غیرقابل‌جبرانی نیز به همراه دارد.

برای مثال، اگر از اهرم ۱:۱۰۰ استفاده کنید، یک تغییر کوچک ۱ درصدی در بازار باعث از دست رفتن کل سرمایه شما می‌شود. به همین دلیل، مدیریت دقیق میزان لوریج و انتخاب آن بر اساس استراتژی معاملاتی بسیار مهم خواهد بود.

• نوسان‌پذیری بالا و تغییرات ناگهانی قیمت

بازار فارکس به دلیل ماهیت جهانی و حجم بالای معاملات، به‌شدت نوسان‌پذیر است. قیمت‌ها احتمالا در چند ثانیه تغییرات قابل‌توجهی پیدا کنند و اگر معامله‌گران برنامه یا استراتژی مشخصی نداشته باشند، این تغییرات شاید منجر به ضررهای کلان شود.

برای مثال، رویدادهای اقتصادی یا اخبار ناگهانی می‌توانند جهت قیمت را کاملاً تغییر دهند. این موضوع به‌ویژه برای معامله‌گران مبتدی که دانش کافی ندارند یا از تحلیل‌های سطحی استفاده می‌کنند، بسیار خطرناک است. به همین دلیل، داشتن استراتژی‌های مدیریت ریسک و آگاهی از رویدادهای اقتصادی اهمیت بسیاری دارد.

• تصمیم‌گیری های احساسی و عجولانه!

یکی از بزرگ‌ترین دشمنان معامله‌گران در فارکس، احساسات آن‌هاست. طمع برای سود بیشتر یا ترس از دست دادن سرمایه، معامله‌گران را به تصمیم‌گیری‌های عجولانه سوق می‌دهد. برای مثال ممکن است معامله‌گری بدون رعایت استراتژی خود وارد معامله‌ای شود که جذاب به نظر می‌رسد. یا برعکس؛ با دیدن چند ضرر کوچک، تصمیم به خروج عجولانه بگیرد و فرصت‌های سودآور را از دست بدهد. این رفتارها معمولاً ناشی از نبود برنامه‌ریزی یا آموزش کافی هستند. کنترل احساسات و پایبندی به یک برنامه معاملاتی دقیق می‌تواند از بسیاری از این مشکلات جلوگیری کند.

• بازار ۲۴ ساعته و نبود زمان استراحت!

بازار فارکس به‌صورت ۲۴ ساعته و پنج روز در هفته فعال است. این ویژگی برای بسیاری از معامله‌گران فرصتی مناسب به نظر می‌رسد؛ اما منجر به فرسودگی ذهنی و جسمی می‌شود.  بسیاری از معامله‌گران می‌خواهند همیشه پای چارت‌ها باشند و در نتیجه خواب و استراحت خود را قربانی می‌کنند. این فشار روانی و جسمی باعث تصمیم‌گیری‌های نادرست و ضررهای مالی خواهد شد. جهت جلوگیری از این مشکل معامله‌گران باید ساعات مشخصی را برای فعالیت در بازار انتخاب کنند و از ابزارهایی مانند حد سود و حد ضرر بهره ببرند تا نیاز به نظارت دائمی کاهش یابد. فعالیت در فارکس بدون شک پرخطر است؛ اما این خطرات با مدیریت صحیح قابل‌کنترل هستند. آموزش کافی، پایبندی به استراتژی، کنترل احساسات و مدیریت زمان از جمله عواملی هستند که خطرات این بازار را به حداقل می‌رسانند.

پیشنهاد مطالعه: هات فارکس چیست؟ بررسی تخصصی بروکر HotForex

آیا فعالیت در فارکس در ایران جرم است؟!

در این مقاله سعی کردیم به سوال آیا معاملات فارکس قانونی است؟ پاسخ دهیم. در ایران، وضعیت فعالیت در فارکس به دلیل نبود قوانین شفاف و دقیق، موضوعی پیچیده خواهد بود. فارکس به‌طور مستقیم در قانون ایران جرم نیست،؛ ولی بر اساس آیین‌نامه اجرایی قانون بازار اوراق بهادار (1386)، هرگونه فعالیت در حوزه خریدوفروش اوراق بهادار یا دارایی‌های مشابه که خارج از نظارت و مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار انجام شود، غیرقانونی خواهد بود. به طور کلی، اگرچه فارکس در ایران به‌طور علنی جرم نیست، اما به دلیل نبود چارچوب قانونی مشخص و خطرات ناشی از فعالیت در این بازار و نبود مجوز فعالیت فارکس در ایران، توصیه می‌کنیم تا با آگاهی کامل و بررسی جوانب حقوقی وارد این بازار شوید.