کیف پول قرارداد هوشمند چیست؟
فائزه سوری
آیا تابه‌حال به کیف پولی فکر کرده‌اید که بدون دخالت مستقیم شما، دارایی‌هایتان را مدیریت کند، قوانین امنیتی دلخواه‌تان را اجرا کند و حتی تراکنش‌ها را طبق زمان‌بندی مشخص انجام دهد؟ این قابلیت، با ظهور کیف پولهای قرارداد هوشمند به واقعیت تبدیل شده است.
کیف پول قرارداد هوشمند نوعی والت پیشرفته مبتنیبر بلاکچین است که بهجای تکیه صرف بر کلیدهای خصوصی، با استفاده از قراردادهای هوشمند، عملکردی خودکار، امن و قابل سفارشی‌سازی ارائه می‌دهد. در این مقاله، به‌زبان ساده و با نگاهی دقیق، بررسی می‌کنیم که کیف پول قرارداد هوشمند چیست، چه تفاوتی با کیف پولهای معمولی دارد و چگونه کار میکند.
کیف پول قرارداد هوشمند چیست؟
کیف پول قرارداد هوشمند (Smart Contract Wallet) نوعی کیف پول رمزارزی است که بهجای استفاده صرف از کلیدهای خصوصی، بر پایه قراردادهای هوشمند ساخته می‌شود و امکان اجرای خودکار قوانین و عملیات مالی را فراهم میکند. در این کیف پولها، کاربر می‌تواند عملکردهایی مانند امضای چندمرحله‌ای، محدودسازی تراکنش‌ها، بازیابی دارایی از طریق مخاطبان مطمئن و زمان‌بندی پرداخت‌ها را به‌صورت برنامه‌ریزی‌شده و بدون نیاز به مداخله دستی انجام دهد؛ این ویژگی‌ها باعث می‌شود کیف پولهای قرارداد هوشمند از نظر امنیت، قابلیت سفارشی‌سازی و تجربه کاربری، گامی فراتر از کیف پولهای سنتی باشند.
نحوه کار کیف پول قرارداد هوشمند
کیف پولهای قرارداد هوشمند بر بستر فناوری بلاکچین ساخته می‌شوند؛ این یعنی تمام تراکنش‌ها روی شبکه‌ای غیرمتمرکز از رایانه‌ها ثبت می‌شود؛ شبکه‌ای که با نام بلاکچین شناخته می‌شود و تضمین میکند داده‌ها پس از ثبت، غیرقابل‌تغییر و ایمن باقی بمانند. در این نوع کیف پول، کاربر یک قرارداد هوشمند اختصاصی ایجاد میکند که شامل مجموعه‌ای از قوانین و دستورالعمل‌ها برای مدیریت وجوه است.
به‌عنوان نمونه، میتوان در قرارداد تعیین کرد که تراکنش‌ها فقط برای خرید کالاهای خاصی مجاز باشند. این قرارداد پس از ایجاد، در بلاکچین ذخیره می‌شود و هر فرد دارای مجوز می‌تواند آن را اجرا یا بررسی کند. درنتیجه، نیاز به بانک یا واسطه برای پردازش تراکنش‌ها کاملاً از بین می‌رود؛ چراکه قرارداد به‌صورت خودکار همه‌چیز را کنترل میکند. درواقع، وجوه موجود در این کیف پولها از طریق کدهای قرارداد هوشمند مدیریت می‌شوند؛ قابلیتی که امکان‌های تقریباً نامحدودی برای کنترل دارایی، امنیت بیشتر و اعتماد بالاتر در محیط دیفای فراهم میکند. پلتفرم اتریوم از دو نوع حساب پشتیبانی میکند:
- حساب‌های معمولی (EOA) که برای دسترسی به آن‌ها به کلید خصوصی یا عبارت بازیابی نیاز است؛
- حساب‌های قراردادی (Contract Accounts) که فاقد کلید خصوصی هستند و از طریق کدهای ذخیره‌شده و منطق برنامه‌نویسی شده کنترل می‌شوند.
در کیف پولهای قرارداد هوشمند، یک آدرس اختصاصی مربوط به حساب قرارداد به کاربر اختصاص داده می‌شود؛ این آدرس درواقع ترکیبی از یک ساختار چندامضایی و مجموعه‌ای از کلیدها برای تایید تراکنش‌ها است نه صرفاً یک حساب معمولی.
این کیف پولها با اجزای مختلفی از اکوسیستم اتریوم تعامل دارند: اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (DApps)، کتابخانه‌های قرارداد، APIها، سامانه‌های مدیریت کلید، اوراکل‌ها و سایر حساب‌های کاربری. DAppها معمولاً از طریق قراردادهای کیف پول، تراکنش‌ها را پردازش و مجوزهای امنیتی لازم را اعمال میکنند؛ همچنین، با استفاده از رابط‌های اوراکل، این کیف پولها می‌توانند به سرویس‌های خارجی یا داده‌های زنجیره‌ای متصل شوند و رفتار هوشمندانه‌تری از خود نشان دهند.
تفاوت کیف پولهای دیگر با کیف پول قرارداد هوشمند
برای درک بهتر تفاوت میان کیف پولهای قرارداد هوشمند و کیف پولهای معمولی، میتوان این دو را از نظر ویژگی‌هایی مانند امنیت، سهولت استفاده و قابلیت تعامل با برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) مقایسه کرد. هرکدام از این کیف پولها امکانات متفاوتی را در اختیار کاربر قرار می‌دهند که شناخت آن‌ها به انتخاب گزینه مناسب‌تر کمک میکند.
مقایسه کیف پولها با توجه به نوع
کیف پولهای رمزارزی به‌طورکلی در سه دسته اصلی جای می‌گیرند:
- کیف پولهای معمولی: کیف پول نرم افزاری مثل MetaMask ،Rainbow ،Trust Wallet و کیف پول سخت‌افزاری مانند Ledger و Trezor
- کیف پولهای قرارداد هوشمند: Safe ،Argent ،Ambire ،Pillar ،Linen ،Sequence و UniPass
- کیف پولهای Lit ،Qredo ،ZenGo ،Fireblocks :MPC و دیگر مواردی که از رمزنگاری چندجانبه برای امنیت استفاده میکنند. جهت آشنایی بیشتر با این نوع کیف پول مقاله کیف پول محاسباتی چند جانبه را مطالعه کنید.
هر یک از این کیف پولها مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند و انتخاب میان آن‌ها بسته به نیاز، سطح دانش فنی و میزان حساسیت امنیتی کاربر متفاوت است.
امنیت (Security)
در ارزیابی تفاوت‌های کیف پولهای قرارداد هوشمند و کیف پولهای معمولی، امنیت یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی است که باید به آن توجه کرد. در ادامه، جدول زیر به‌صورت دقیق این تفاوت‌ها را از منظر امنیت بررسی میکند:
|
کیف پول قرارداد هوشمند |
کیف پول معمولی |
ویژگی |
|
نیاز به عبارت بازیابی (Seed Phrase) ندارد. بازیابی از طریق نگهبان‌ها (Guardians) انجام می‌شود؛ افرادی یا دستگاه‌هایی مورداعتماد که به کاربر کمک میکنند کیف پول خود را بازیابی کند. |
وابسته به عبارت بازیابی است. اگر Seed Phrase گم یا دزدیده شود، دسترسی به دارایی‌ها برای همیشه از بین می‌رود. |
بازیابی (Recovery) |
|
امکان تعیین سقف روزانه یا هفتگی برای جلوگیری از سرقت کامل دارایی‌ها در صورت دسترسی هکر وجود دارد. |
محدودیتی وجود ندارد؛ هکر می‌تواند تمام موجودی را در صورت دسترسی به کلید خصوصی خارج کند. |
محدودیت انتقال (Transfer Limits) |
|
در صورت گم‌شدن دستگاه یا خطر امنیتی، میتوان حساب را موقتاً غیرفعال کرد. |
امکان فریز کردن وجود ندارد؛ در صورت به‌خطرافتادن دستگاه، دارایی در معرض خطر خواهد بود. |
فریز کردن حساب (Account Freezing) |
|
قابلیت تنظیم امضاهای چندگانه برای تأیید تراکنش‌های خاص یا با مبلغ بالا وجود دارد. |
این امکان وجود ندارد؛ تمام تراکنش‌ها با یک امضا انجام می‌شود. |
تراکنش چند امضایی (Multi-sig Transactions) |
این ویژگی‌ها نشان می‌دهند که کیف پولهای قرارداد هوشمند با رویکردی نوآورانه، سطح بالاتری از امنیت را در اختیار کاربران قرار می‌دهند و برای افرادی که به‌دنبال کنترل دقیق‌تر بر دارایی‌های خود هستند، انتخاب مناسب‌تری محسوب می‌شوند.
کاربری (Usability)
در کنار امنیت، کاربری یکی دیگر از جنبه‌های مهم در مقایسه بین کیف پولهای قرارداد هوشمند و کیف پولهای معمولی است. نحوه تعامل با برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps)، تجربه کاربری و قابلیت‌های پیشرفته در انجام تراکنش‌ها، نقش مهمی در انتخاب کیف پول مناسب ایفا میکنند. جدول زیر این تفاوت‌ها را از لحاظ کاربری به‌صورت دقیق نشان می‌دهد:
|
کیف پول قرارداد هوشمند |
کیف پول معمولی |
ویژگی |
|
امکان تعامل مستقیم، ایمن و روان با برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) از درون کیف پول. پشتیبانی از تراکنش‌های بدون کارمزد (gasless)، تراکنش‌های متا (meta-transactions) و تراکنش‌های دسته‌ای (batched) |
نیاز به جابه‌جایی بین پلتفرم‌ها برای تعامل با DAppها. عدم پشتیبانی از تراکنش‌های gasless یا دسته‌ای. |
تعامل با DAppها (DApp Interaction) |
|
محیط کاربرپسند، ساده و مناسب کاربران مبتدی و حرفه‌ای. |
رابط کاربری پیچیده و فنی که ممکن است کاربران را سردرگم کند. |
رابط کاربری (User Interface) |
کیف پولهای قرارداد هوشمند با ارائه امکانات پیشرفته‌تر و تجربه کاربری روان‌تر، گزینه‌ای مناسب‌تر برای کاربرانی هستند که به‌دنبال سادگی در عین قدرت عملکرد بالا هستند.
مزایای کیف پولهای قرارداد هوشمند چیست؟
کیف پولهای قرارداد هوشمند نسل جدیدی از کیف پولهای دیجیتال هستند که امنیت بیشتر، راحتی در استفاده و سازگاری بهتر با ابزارها و شبکه‌های مختلف بلاک‌چینی را ارائه می‌دهند. این کیف پولها می‌توانند نقش مهمی در گسترش استفاده از خدمات مالی غیرمتمرکز (DeFi) داشته باشند. در ادامه با برخی از مهم‌ترین مزایای آن‌ها آشنا می‌شویم:
کارمزدهای کمتر
با پشتیبانی از ویژگی‌هایی مثل تراکنش‌های بدون گس، تراکنش‌های متا و تجمیع تراکنش‌ها، این کیف پولها می‌توانند هزینه استفاده از DeFi را به‌طور چشمگیری کاهش دهند. این موضوع به‌ویژه برای کاربران تازه‌کار یا کسانی که سرمایه زیادی ندارند، بسیار مهم است.
تجربه کاربری بهتر
یکی از چالش‌های اصلی در DeFi، تجربه کاربری ضعیف است که کاربران، به‌ویژه مبتدی‌ها، را سردرگم میکند. کیف پولهای قرارداد هوشمند با بهره‌گیری از قابلیت ترکیب‌پذیری قراردادها می‌توانند ماژول‌هایی ارائه دهند که تجربه‌ای یکپارچه و ساده برای تعامل مستقیم درون کیف پول فراهم میکنند.
امنیت پیشرفته و بازیابی حساب
با امکاناتی مانند بازیابی حساب بدون نیاز به عبارات بازیابی، محدودیت‌های انتقال، امکان فریز کردن حساب و تراکنش‌های چندامضایی، این کیف پولها امنیت بسیار بالاتری را فراهم میکنند و ریسک سرقت یا ازدست‌رفتن دارایی را کاهش می‌دهند.
تمام این ویژگی‌ها می‌توانند به افزایش اعتماد کاربران، جذب مخاطبان جدید و ارتقاء نوآوری در اپلیکیشن‌های DeFi در بلاک‌چین‌های مختلف کمک کنند.
محبوبترین کیف پولهای قرارداد هوشمند
در سال‌های اخیر، کیف پولهای قرارداد هوشمند به دلیل ویژگیهای امنیتی و قابلیت‌های پیشرفته‌شان، محبوبیت زیادی در میان کاربران حوزه رمزارز پیدا کرده‌اند. در ادامه با چند مورد از معروف‌ترین این کیف پولها آشنا می‌شویم:
Argent
Argent یکی از کیف پولهای مبتنیبر اتریوم است که از مفهوم حساب انتزاعی (Account Abstraction) استفاده میکند. این کیف پول امکاناتی مانند بازیابی اجتماعی، تعیین سقف برداشت روزانه، قفل کردن کیف پول و استفاده از سیستم نگهبان‌ها (Guardians) را ارائه می‌دهد. Argent همچنین با بسیاری از پروتکل‌های دیفای ازجمله Aave ،Compound ،MakerDAO و Uniswap سازگار است و برای دستگاه‌های iOS و Android در دسترس قرار دارد.
Safe
Safe (که پیش‌تر با نام Gnosis Safe شناخته می‌شد) یک کیف پول قرارداد هوشمند چندامضایی است که برای تأیید تراکنش‌ها نیاز به تأیید چند نفر یا دستگاه دارد. این کیف پول از اتریوم و زنجیره‌های سازگار با ماشین مجازی اتریوم (EVM) مانند Polygon ،Avalanche ،BNB Chain ،Arbitrum و Optimism پشتیبانی میکند. Safe با اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز متعددی نظیر Balancer ،Compound ،Curve و Yearn Finance یکپارچه شده و هم در نسخه وب و هم موبایل قابل استفاده است.
Squads
Squads یک کیف پول قرارداد هوشمند مبتنیبر بلاکچین سولانا است که امکان مدیریت گروهی سرمایه را برای دوستان یا اعضای خانواده فراهم میکند. به دلیل ساختار بومی سولانا، پشتیبانی از حساب انتزاعی در این بلاکچین به‌صورت ذاتی وجود دارد.
Squads از قابلیت‌هایی مانند تراکنش‌های تجمیع‌شده در Kamino Finance و تراکنش‌های بدون کارمزد از طریق لایه Octane استفاده میکند؛ همچنین این کیف پول با ارائه‌دهندگان مختلف استیکینگ نقدشونده در سولانا نیز سازگار است.
Instadapp
Instadapp یک رابط کاربری دیفای است که به کاربران امکان دسترسی آسان به طیف وسیعی از اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز مالی را می‌دهد. در هسته این پلتفرم، حساب‌های هوشمند دیفای (DeFi Smart Accounts یا DSA) قرار دارند که نوعی کیف پول قرارداد هوشمند هستند. در سال ۲۰۲۳، Instadapp محصول جدیدی با نام Avocado Wallet معرفی کرد؛ یک کیف پول هوشمند با ویژگیهای داخلی حساب انتزاعی که بر بستر Avocado Network اجرا می‌شود.
این شبکه با هدف رفع مشکل پراکندگی نقدینگی و تسهیل انتقال دارایی میان زنجیره‌های مختلف طراحی شده است و زیرساخت DSA را به کار گرفته تا رابطی یکپارچه برای تعامل کاربران و توسعه‌دهندگان با چندین بلاکچین ارائه دهد.
Biconomy
Biconomy پلتفرمی است که با ارائه APIهای ساده و قابل‌اتصال، تجربه کاربری وب۳ را بهبود می‌بخشد. این پلتفرم از تراکنش‌های متا، تراکنش‌های بدون گس و شبکه‌های Relayer برای پروتکل‌ها و اپلیکیشن‌های دیفای پشتیبانی میکند. توسعه‌دهندگان می‌توانند از ماژولهای SDK بایکنومی برای ساخت کیف پولهای قرارداد هوشمند بهره ببرند. این SDK نه‌تنها راه‌اندازی این کیف پولها را ساده‌تر میکند، بلکه از قابلیت‌هایی مانند ورود اجتماعی کاربران و تراکنش‌های بدون گس یا تجمیعی نیز پشتیبانی میکند.
خطرهای احتمالی کیف پول قرارداد هوشمند چیست؟
از آن‌جا که قراردادهای هوشمند در اصل قطعه‌ای از کد هستند که توسط انسان نوشته می‌شوند، ممکن است شامل خطا، باگ یا آسیب‌پذیری‌های امنیتی باشند؛ علاوه‌براین، احتمال بروز مشکلات عملیاتی یا اختلال در عملکرد آن‌ها نیز وجود دارد. کیف پولهای قرارداد هوشمند ممکن است در معرض تهدیدهای زیر قرار بگیرند:
ماژولهای مخرب
کیف پولهای هوشمند برای کنترل عملکرد خود از ماژول‌هایی استفاده میکنند. گاهی ممکن است بدون اطلاع کاربر، برخی از این ماژول‌ها حاوی کدهای پنهانی باشند که به سازنده یا مهاجم اجازه می‌دهد بدون اجازه‌ی مالک، به کیف پول دسترسی پیدا کند یا آن را کنترل کند. به این نوع کدهای مخفی، درب پشتی (Backdoor) گفته می‌شود. درب پشتی به معنای راهی پنهان برای ورود به سیستم است که از مسیرهای معمول امنیتی عبور نمی‌کند و می‌تواند برای سرقت دارایی‌ها یا انجام حملات فیشینگ استفاده شود.
کنترل خارج از دسترس مالک
در مواردی که کیف پول توسط شخص یا نهاد ثالثی راه‌اندازی می‌شود، ممکن است ساختار قرارداد به شکلی باشد که کنترل کامل و انحصاری از دستان مالک واقعی خارج شود.
یکپارچه‌سازی ناامن با dAppها
ادغام ناقص یا غیراستاندارد کیف پول با اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApp) می‌تواند باعث شود که تراکنش‌های مشکوک یا مخرب بدون آگاهی کاربر در کیف پول اجرا شوند.
حملات فیشینگ
مهاجمان ممکن است تلاش کنند اطلاعات لازم برای امضای چندامضایی را از کاربران به‌صورت فریب‌کارانه دریافت کرده و بدون اطلاع آن‌ها، سرمایه‌ها را جابه‌جا کنند.
راهکارهایی برای کاهش ریسک
برای محافظت بهتر از کیف پول قرارداد هوشمند خود، رعایت موارد زیر توصیه می‌شود:
- بررسی کامل کدهای برنامه‌نویسی کیف پول برای یافتن ضعف‌ها یا کدهای مخرب.
- پیروی از استانداردهای ایمن برای پیاده‌سازی و استقرار کدها.
- بررسی دقیق آدرس‌ها پیش از امضای هرگونه تراکنش.
- بررسی کامل اطلاعات و جزئیات تراکنش قبل از امضا.
- اطمینان از اعتبار و امنیت برنامه‌های غیرمتمرکز (dApp).
- درک کامل از نقش، کارکرد و محدودیت‌های هر ماژول مورداستفاده در کیف پول.
- آگاهی از توازن بین قابلیت انعطاف‌پذیری و میزان امنیت هنگام انتخاب ساختار کیف پول.
- هوشیاری دائم در برابر حملات فیشینگ و روش‌های فریب.
- بررسی مداوم تاریخچه تراکنش‌ها برای شناسایی سریع فعالیت‌های مشکوک.
- استفاده از نسخه‌های رسمی و وب‌سایت‌های معتبر برای دسترسی به اپلیکیشن‌های کیف پول قرارداد هوشمند.
با رعایت این نکات، می‌توانید ریسک‌های امنیتی کیف پولهای قرارداد هوشمند را تا حد زیادی کاهش دهید و با اطمینان بیشتری از دارایی‌های دیجیتال خود محافظت کنید.
کیف پول قرارداد هوشمند؛ استفاده کنیم یا نه؟
درنهایت، استفاده از کیف پول قرارداد هوشمند می‌تواند گزینه‌ای هوشمندانه برای کاربران آگاه باشد؛ به‌ویژه کسانی که به دنبال امنیت بالاتر، بازیابی بدون نیاز به عبارت بازیابی، تعامل روان با برنامه‌های غیرمتمرکز و کنترل بیشتر بر تراکنش‌ها هستند. بااین‌حال، این نوع کیف پولها هنوز در حال تکامل‌اند و ممکن است با خطراتی مانند کدهای مخرب یا حملات فیشینگ روبه‌رو باشند؛ بنابراین، انتخاب آگاهانه، بررسی امنیتی ماژول‌ها و استفاده از منابع رسمی شرط اصلی بهره‌برداری امن و مؤثر از این ابزار پیشرفته است.
این کیف پولها بر پایه قراردادهای هوشمند ساخته شدهاند و بهجای کلید خصوصی سنتی، از ماژولهای قابلبرنامهریزی برای مدیریت دارایی، امضا، محدودیت تراکنش و بازیابی حساب استفاده میکنند.
از محبوبترین گزینهها میتوان به Argent ،Safe ،Squads ،Avocado و کیف پولهای مبتنیبر Biconomy اشاره کرد که هرکدام ویژگیهای خاص امنیتی و کاربردی دارند.
