حمله بدون کلیک چیست؟ (Zero-Click Attack)

تصور کنید تنها با دریافت یک پیام، بدون بازکردن لینک یا انجام‌دادن هیچ عملی، سیستم‌عامل تلفن‌ همراه شما در اختیار مهاجمی ناشناس قرار بگیرد؛ این‌گونه حملات که حتی نیازی به تعامل کاربر ندارند، به‌شکلی خزنده و خاموش رخ می‌دهند و ردی از خود به‌جا نمی‌گذارند؛ موضوعی که باعث شده است تا به یکی از خطرناک‌ترین تهدیدهای سایبری سال‌های اخیر تبدیل شوند.

حمله بدون کلیک (Zero-Click Attack) یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های هک‌کردن به‌حساب می‌آید که در آن، مهاجم بدون نیاز به هیچ کنش از سوی کاربر، به دستگاه قربانی نفوذ می‌کند. در این مقاله قرار است به‌طورکامل بررسی کنیم که این حمله‌ها چگونه کار می‌کنند، چه عواقبی دارند، چطور می‌توان از آن‌ها پیشگیری کرد و چه نمونه‌های شناخته‌شده‌ای از آن‌ها وجود دارد.

حمله بدون کلیک چه نوع حمله‌ای است؟

حمله بدون کلیک (Zero-Click Attack) نوعی حمله سایبری است که بدون هیچ‌گونه اقدام یا کلیک از سوی کاربر انجام می‌شود. در این نوع حمله، تنها دریافت یک پیام، تماس یا فایل مخرب کافی‌ست تا مهاجم کنترل بخشی از سیستم قربانی را در دست بگیرد؛ بدون آن‌که کاربر حتی متوجه وقوع حمله شود.

این حملات معمولاً از طریق آسیب‌پذیری‌های ناشناخته در اپلیکیشن‌های پیام‌رسان، ایمیل، سیستم‌عامل یا حتی خدمات ابری اجرا می‌شوند. تفاوت اصلی آن‌ها با سایر حملات این است که نیازی به بازکردن لینک، بارگذاری فایل یا تایید کاربر ندارند؛ همین ویژگی باعث خواهد شد تا حمله‌های بدون کلیک بسیار دشوارتر از سایر روش‌ها شناسایی شوند و تهدیدی جدی برای حریم خصوصی افراد و سازمان‌ها به‌حساب بیایند.

حمله بدون کلیک چگونه کار می‌کند؟

در بسیاری از حملات سایبری معمول، مهاجم ابتدا کاربر را فریب می‌دهد تا روی یک لینک کلیک یا پیوست مشکوکی را باز کند؛ اما در حمله بدون کلیک، هیچ تعامل انسانی نیاز نیست. این نوع حمله مستقیماً از طریق شکاف‌های امنیتی در نرم‌افزارهایی انجام می‌شود که ورودی‌های خارجی را پردازش می‌کنند؛ بدون آن‌که کاربر حتی متوجه دریافت فایل یا پیام آلوده شود.

اپلیکیشن‌هایی مانند پیام‌رسان‌ها، برنامه‌های ایمیل یا حتی برخی سرویس‌های سیستمی، معمولاً داده‌هایی را از منابع ناشناس دریافت می‌کنند و پیش از آن‌که کاربر آن‌ها را باز کند، اطلاعات را جهت نمایش آماده خواهند کرد. اگر در فرایند پردازش این داده‌ها، آسیب‌پذیری وجود داشته باشد، مهاجم می‌تواند با طراحی یک پیام یا تماس مخرب، کدی را در دستگاه قربانی اجرا کند؛ به‌عبارت‌دیگر، تنها دریافت یک پیام آلوده می‌تواند به اجرای بدافزار، غیرفعال‌کردن به‌روزرسانی‌ها یا حتی نصب باج‌افزار، بدون آن‌که پیامی باز شده یا دکمه‌ای لمس شده باشد، منجر شود.

نکته خطرناک‌تر این است که بسیاری از این حمله‌ها خودپاک‌سازی دارند؛ یعنی پس از اجرا، آثارشان را حذف می‌کنند و حتی ردپایی برای تحلیل امنیتی باقی نمی‌گذارند؛ در نتیجه، کاربر نه‌تنها متوجه حمله نمی‌شود، بلکه گاهی تا مدت‌ها از آلوده‌شدن دستگاه خود بی‌خبر می‌ماند.

راه‌های جلوگیری از حملات بدون کلیک

با‌توجه‌به ماهیت پنهان و پیشرفته حمله‌های بدون کلیک، تنها آگاهی از آن‌ها کافی نیست؛ بلکه باید رویکردی پیش‌گیرانه، چندلایه و هدفمند در حوزه امنیت سایبری اتخاذ شود. این حملات به‌گونه‌ای طراحی خواهند شد که حتی هوشیارترین کاربران نیز متوجه آن‌ها نشوند؛ بنابراین، استفاده از ابزارها و استراتژی‌های مؤثر برای مقابله با آن‌ها کاملاً ضروری است.

در ادامه، مهم‌ترین راهکارهای مقابله با این نوع تهدیدات را مرور می‌کنیم:

• فعال‌سازی احراز هویت چندمرحله‌ای (MFA): این قابلیت حتی درصورت لو‌رفتن نام کاربری یا رمز عبور، از ورود غیرمجاز جلوگیری می‌کند. در حملات بدون کلیک که ممکن است دسترسی اولیه از طریق آسیب‌پذیری نرم‌افزاری به‌دست آمده باشد، داشتن یک عامل احراز هویت دوم می‌تواند زنجیره حمله را متوقف کند.
• به‌روزرسانی منظم نرم‌افزارها و اعمال وصله‌های امنیتی: توسعه‌دهندگان به‌طور مرتب نسخه‌های اصلاح‌شده‌ای از برنامه‌ها منتشر می‌کنند تا شکاف‌های امنیتی را ببندند. کاربران باید با جدیت این به‌روزرسانی‌ها را نصب کنند تا مسیرهای نفوذ برای مهاجمان بسته شود.
• استفاده از راهکارهای امنیتی پیشرفته برای نقطه پایانی (Endpoint Security): نرم‌افزارهای امنیتی پیشرفته، با تحلیل رفتار سیستم و شناسایی فعالیت‌های غیرعادی، می‌توانند اجرای کدهای مخرب را متوقف کنند و مانع موفقیت حمله شوند.
• تقسیم‌بندی شبکه‌ها و محدودکردن دسترسی‌ها: ایجاد مرزهای منطقی در ساختار شبکه باعث خواهد شد تا درصورت نفوذ، مهاجم نتواند آزادانه در کل سیستم حرکت کند؛ همچنین، با تعیین سطح دسترسی براساس نقش کاربران، می‌توان آسیب احتمالی حمله را به حداقل رساند.

هرکدام از این اقدامات، لایه‌ای به ساختار دفاعی شما اضافه می‌کند و ترکیب آن‌ها می‌تواند شانس موفقیت حملات بدون کلیک را به‌طورقابل‌توجهی کاهش دهد؛ درنهایت، پیشگیری همیشه موثرتر و کم‌هزینه‌تر از واکنش پس از حمله است.

عواقب حمله‌های بدون کلیک چیست؟

در نگاه نخست، ممکن است حمله بدون کلیک تهدید چندان بزرگی به‌نظر نرسد؛ اما واقعیت این است که همین نوع نفوذ بی‌صدا می‌تواند پیامدهایی بسیار جدی برای افراد، سازمان‌ها و حتی امنیت ملی کشورها به‌همراه داشته باشد؛ چون در این حملات، کاربر هیچ کنشی از خود نشان نمی‌دهد، فرآیند شناسایی و مهار حمله نیز بسیار دشوارتر از حملات متداول است.

برای کاربران عادی، یکی از رایج‌ترین نتایج این حمله‌ها، سرقت گسترده اطلاعات شخصی است؛ اطلاعاتی که می‌تواند در قالب جعل هویت، کلاهبرداری مالی یا فروش در بازار سیاه مورد سوءاستفاده قرار گیرد؛ همچنین، آسیب‌پذیرشدن گوشی‌های هوشمند یا رایانه‌ها امکان دارد آن‌ها را به سکوی حمله به سایر اهداف تبدیل کند؛ بدون آن‌که صاحب دستگاه متوجه شود.

در سطح سازمانی، این حملات می‌توانند ضررهای مالی سنگین، هزینه‌های جبران فنی و حتی آسیب جدی به اعتبار برند به‌دنبال داشته باشند. یک حمله موفق فعالیت یک کسب‌وکار را به‌طورکامل فلج خواهد کرد، دارایی‌های فکری را در معرض افشا قرار می‌دهد و امنیت مشتریان و شرکا را به خطر می‌اندازد؛ علاوه‌بر‌این، درصورت رعایت‌نکردن استانداردهای امنیتی، شرکت‌ها ممکن است با جریمه‌های حقوقی و نظارتی سنگینی نیز مواجه شوند.

فراتر از این موارد، حملات بدون کلیک پیامدهایی در سطح ملی و بین‌المللی ایجاد می‌کنند. نفوذ به زیرساخت‌های حیاتی، سامانه‌های دولتی یا شبکه‌های ارتباطی می‌تواند امنیت و ثبات یک کشور را تهدید کند؛ در برخی موارد، این‌گونه حملات حتی احتمال دارد به افزایش تنش‌های ژئوپلیتیک و بروز بحران‌های امنیتی در سطح منطقه‌ای یا جهانی منجر شود.

نمونه‌هایی از حمله‌های بدون کلیک

برخلاف تصور رایج، حمله‌های بدون کلیک صرفاً نظری یا نادر نیستند؛ بلکه در سال‌های اخیر، نمونه‌های متعددی از این نوع حملات در سطح جهان ثبت شده‌اند که بعضی از آن‌ها، امنیت اشخاص بانفوذ، سازمان‌های بین‌المللی و حتی دولت‌ها را به‌چالش کشیده‌اند؛ در ادامه با چند مورد از شاخص‌ترین این حملات آشنا می‌شویم:

حمله به واتساپ (۲۰۱۹)

در سال ۲۰۱۹، واتساپ به‌عنوان یکی از پرکاربردترین پیام‌رسان‌های جهان، دچار یک آسیب‌پذیری جدی شد. مهاجم تنها با ارسال یک تماس ناموفق از طریق این برنامه توانست به گوشی هدف نفوذ کند؛ این نفوذ از طریق یک روزنه امنیتی ناشناخته در کد کامپایل‌شده واتساپ انجام شد که به‌واسطه آن، جاسوس‌افزار در پس‌زمینه نصب و اجرا می‌شد؛ بدون آن‌که کاربر پیامی را باز کند یا تماس را پاسخ دهد. این حمله به شرکت اسرائیلی NSO Group نسبت داده شد و یکی از نخستین نمونه‌های مشهور از حمله‌های بدون کلیک بود که افکار عمومی را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار داد.

حمله به آیفون در بحرین (۲۰۲۱)

در یکی از پیچیده‌ترین نمونه‌ها، آیفون یکی از فعالان حقوق مدنی بحرینی در سال ۲۰۲۱ هدف حمله قرار گرفت. محققان Citizen Lab با بررسی دستگاه این فرد دریافتند که از یک شکاف امنیتی ناشناخته در iMessage سوءاستفاده شده و بدافزار Pegasus بدون هیچ تعامل کاربر، به دستگاه نفوذ کرده است. این حمله حتی از سد مکانیزم دفاعی Apple به‌نام BlastDoor عبور کرده بود؛ سیستمی که برای مقابله با حملات مشابه طراحی شده بود. این نفوذ که با نام ForcedEntry شناخته شد، یکی از دلایل اصلی به‌روزرسانی‌های امنیتی گسترده در iOS 15 محسوب می‌شود.

پروژه Raven (امارات متحده عربی)

پروژه Raven نام گروهی از متخصصان امنیت سایبری در امارات است که متشکل از نیروهای سابق اطلاعاتی آمریکا و مأموران محلی بوده‌اند؛ این گروه با استفاده از ابزار هک به‌نام Karma، موفق به نفوذ به گوشی‌های آیفون متعلق به دیپلمات‌ها، پژوهشگران و حتی فعالان حقوق بشر شد. ابزار Karma با بهره‌گیری از آسیب‌پذیری در iMessage، بدون نیاز به کلیک یا واکنش کاربر، به اطلاعاتی مانند عکس‌ها، پیام‌ها، ایمیل‌ها و موقعیت مکانی دسترسی پیدا می‌کرد.

حمله به جف بزوس (۲۰۱۸)

در یکی از خبرسازترین نمونه‌ها، گوشی آیفون جف بزوس، مدیرعامل آمازون، پس از دریافت یک فایل ویدیویی از طریق واتساپ، مورد نفوذ قرار گرفت؛ این فایل که از شماره محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، ارسال شد، حاوی کدی بود که امکان دسترسی به پیام‌ها، تماس‌ها و حتی صدای محیط اطراف را فراهم می‌کرد. این حمله ماه‌ها بی‌سروصدا در حال اجرا بود و توجه گسترده‌ای را نسبت به امنیت ارتباطات واتساپی در سطح بین‌المللی جلب کرد.

آیا حمله بدون کلیک می‌توانند دارایی رمزارزی ما را تهدید کنند؟

بله؛ در‌حالی‌که حملات بدون کلیک اغلب برای جاسوسی یا نفوذ به سیستم‌ها شناخته می‌شوند، اما دارایی‌های رمزارزی نیز به‌ویژه در صورت استفاده از کیف پول نرم‌افزاری یا ذخیره‌سازی اطلاعات حساس در دستگاه، در معرض تهدید قرار می‌گیرند.

مهم‌ترین خطراتی که در این زمینه وجود دارد عبارت‌اند از:

• سرقت کلید خصوصی یا عبارت بازیابی (Seed Phrase): اگر این اطلاعات در گوشی یا لپ‌تاپ ذخیره شده باشد، مهاجم می‌تواند از طریق حمله بدون کلیک به آن‌ها دسترسی پیدا کند و کنترل کامل کیف پول را به‌دست گیرد.

• دست‌کاری تراکنش یا آدرس مقصد: برخی بدافزارها بدون اطلاع کاربر، آدرس گیرنده رمزارز را در زمان ارسال تغییر می‌دهند و تراکنش به مقصد مهاجم ارسال می‌شود.

• نشت اطلاعات کیف پول نرم‌افزاری: حتی اگر کیف پول رمزگذاری شده باشد، مهاجم می‌تواند داده‌های حساس یا اطلاعات مربوط به دارایی‌ها و تراکنش‌ها را استخراج کند.

چگونه از رمزارزهای خود در برابر تهدیدات بدون کلیک محافظت کنیم؟

مهم‌ترین و مطمئن‌ترین روش برای محافظت از دارایی‌های رمزارزی، استفاده از کیف پول سخت‌افزاری (Hardware Wallet) است. این دستگاه‌ها اطلاعات کلیدی (مانند کلید خصوصی) را در محیطی آفلاین نگه می‌دارند و در برابر حملاتی مانند Zero-Click کاملاً مقاوم هستند.

در کیف پول‌های سخت‌افزاری:

• هیچ‌گونه اطلاعاتی در موبایل یا کامپیوتر ذخیره نمی‌شود.

• تراکنش‌ها تنها با تایید فیزیکی شما انجام می‌شود.

• حتی اگر گوشی یا لپ‌تاپ شما آلوده باشد، دارایی شما امن باقی می‌ماند.

برای افزایش امنیت دارایی‌های دیجیتال خود حتما اقدام به خرید کیف پول سخت افزاری کنید. جهت مشاهده انواع کیف پول‌های سخت افزاری و خرید از طریق لینک زیر اقدام کنید.

خرید کیف پول سخت افزاری

حمله بدون کلیک؛ خطری پنهان و مخرب

در این مقاله با مفهوم حمله بدون کلیک، نحوه عملکرد آن، روش‌های جلوگیری، پیامدهای امنیتی و نمونه‌های واقعی از این نوع حمله آشنا شدیم؛ همان‌طور که دیدیم، این حملات بدون هیچ تعامل کاربر انجام می‌شوند و می‌توانند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به افراد و سازمان‌ها وارد کنند. اگر تجربه‌ای در این زمینه دارید یا راهکاری جهت مقابله با این تهدیدات می‌شناسید، خوشحال می‌شویم در بخش نظرات با ما و دیگر خوانندگان به‌اشتراک بگذارید.