ارز دیجیتال بانک های مرکزی جایگزین ارزهای فیات می شوند؟
مهدی اصفهانی
CBDC ها، یا ارز دیجیتال مربوط به بانک‌های مرکزی، موضوعی است که در سالیان اخیر همیشه مورد توجه تحلیل‌گران اقتصادی و سران دولت‌ها بوده است و بسیاری از کارشناسان معتقدند اگر این ارزها به بازار عرضه شوند، قدرت ارزهای فیات را افزایش داده و می‌توانند مانع مهمی برای پذیرش بیت کوین توسط عموم مردم و دولت‌ها باشند. اما آیا این ایده واقعا مفید است؟
اما CBDC چیست؟ به زبان ساده، CBDC ارز ملی یک کشور است که به صورت دیجیتال مانند بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال قابل معامله و انتقال است.
طرفداران CBDC ها می‌گویند این ارزها، می‌توانند کارایی پرداخت‌های روزمره افراد را افزایش دهند و گام مهمی در دیجیتالی شدن سیستم‌های مالی و بانکداری سنتی باشند؛ در مقابل، منتقدین معتقدند این نوع ارز دیجیتال راه نفوذ نهادهای نظارتی دولتی به زندگی افراد را باز می‌کند و با ماهیت غیر متمرکز ارزهای دیجیتال در تضاد است و می‌تواند فساد دولت‌ها و پولشویی را افزایش دهد.
کادان استادلمن، مدیر ارشد بخش فناوری پلتفرم بلاکچینی کومودو در این رابطه می‌گوید:
نگرانی منتقدین در این مورد، کامل موجه و منطقی است. وجود ارز CBDC، سلطه دولت‌ها در نظارت تراکنش‌های شهروندان را تا حد زیادی افزایش می‌دهد و دسترسی بی‌سابقه‌ای را برای نظارت نهادهای مالی بر تحرکات مالی شهروندان فراهم می‌کند.
استادلمن در مصاحبه اخیر خود با کوین تلگراف، به این موضوع اشاره داشت که اگر ارز فیات یک کشور در قالب ارز دیجیتال برای عموم افراد عرضه شود، خطرات جانبی مانند نفوذ هکرها به شبکه ملی ارز افزایش پیدا می‌کند و یک حمله اینترنتی ممکن است اقتصاد یک کشور را زیر سوال ببرد. اگر جهان واقعا خواهان یک CBDC است، در حال حاضر، گزینه مناسب‌تری وجود دارد.
بیت کوین جایگزین بسیار مناسبی برای ارز دیجیتال بانک‌های مرکزی است. CBDC ها هیچ اصول غیر متمرکزی ندارند. جهان در آینده به سمت پذیرش بیت کوین حرکت خواهد کرد. او با اشاره به کشور السالوادور به عنوان اولین کشور پذیرنده بیت کوین افزود که معرفی یک ارز دیجیتال به عنوان پول ملی یک کشور هیچ مشکلی ایجاد نخواهد کرد.
او در ادامه صحبت خود گفت:
بیت کوین و CBDC ها دقیقا نقطه مقابل یکدیگر هستند و به هیچ وجه در یک گروه قرار نمی‌گیرند. هیچ چیز نمی‌تواند جلوی پیشرفت بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال مبتنی بر بلاکچین را بگیرد. CBDC ادامه سیستم مالی سنتی است که باعث‌ادامه‌دار شدن جنگ بی‌پایان این سیستم قدیمی با فناوری‌های جدید است. وجود یک CBDC، ترس شهروندان را افزایش خواهد داد و سیستم مالی آزادتری ایجاد نخواهد کرد. به جای رویاپردازی وحشیانه، راه ورود نوآوری را آزاد کنید!
نجیب بوکله رییس جمهور کشور السالوادور، در سال 2021، بیت کوین را به عنوان ارز رسمی این کشور اعلام کرد. پس از آن آفریقای مرکزی تنهای کشوری بود که در سال 2022 به پیروی از السالوادور، بیت کوین را به عنوان ارز ملی خود معرفی کرد.
CBDC می توانند برای ارزهای دیجیتال مفید باشند!
بر خلاف بسیاری از افراد که مخالف به وجود آمدن CBDC ها هستند، اما وجود این ارزها می‌تواند راه پذیرش باقی ارزهای دیجیتال مبتنی بر بلاکچین را هموارتر کند. پیتر آلفرد آدکی، بنیان‌گذار پلتفرم تجارت الکترونیک اجتماعی بوم مارکت، معتقد است ایجاد CBDC های مبتنی بر بلاکچین، می‌تواند مهر تاییدی بر کارایی و پیروزی ارزهای دیجیتال باشد؛ علاوه بر این موضوع وجود یک ارز فیات در شبکه دیجیتالی، برای محیط زیست فواید بسیاری دارد و می‌تواند به کلی پول‌های کاغذی و فیزیکی را از بین ببرد.
او در ادامه صحبت خود گفت:
ترس شهروندان و کارشناسان از CBDC ها، در این واقعیت نهفته است که شکل دیجیتالی یک پول فیات، شفافیتی برای شهروندان ندارد و فقط تصرف دولت‌ها در کاوش دارایی‌های شهروندان را افزایش می‌دهد. حتی یک حزب حاکم در دولت می‌تواند کیف پول مخالفان را درست قبل از انتخابات مسدود کند و شانس پیروزی آن‌ها را از بین ببرد!
او می‌گوید اگر قرار است CBDC ها در آینده به عنوان بخشی از بانکداری دیجیتالی پذیرفته شوند، باید راه‌های برای جلوگیری از وقوع این سناریوها ایجاد شوند. این ارزها نباید بر بستر بلاکچین‌هایی که تایید تراکنش‌ها برای عموم در دسترس نیست، ایجاد شوند. فعالیت در بستری که دولت‌ها در کنار عموم افراد بتوانند به تایید تراکنش‌ها بپردازند می‌تواند بهترین گزینه برای CBDC ها باشد.
در حال حاضر فشار گسترده‌ای از سوی بانک‌ها به بخش مالی سنتی وجود دارد تا تمامی فرایندها کاملا آنلاین و دیجیتالی شوند. بر اساس داده‌ها پلتفرم جمع‌آوری اطلاعات Statista، حداقل 216 میلیون آمریکایی تا سال 2025 از خدمات بانکداری دیجیتالی استفاده خواهند کرد. به نظر می‌رسد افکار عمومی در مورد CBDC ها متفاوت است. نظرسنجی موسسه کاتو در سال 2023 نشان می‌دهد که تنها 16 درصد از آمریکایی‌ها از پذیرش CBDC حمایت می‌کنند. اکثریت افرادی که توسط موسسه کاتو مورد نظرسنجی قرار گرفتند، هنگامی که به اشکالات احتمالی این ارز دیجیتال اشاره شد، با CBDC ها به صورت جدی مخالفت کردند.
CBDC هنوز در اول راه پر فراز و نشیب خود هستند و باید دید آیا در آینده‌ای نزدیک شاهد ادغام فناوری‌های دیجیتالی با سیستم مالی سنتی و ارزهای فیات خواهیم بود یا خیر.
