کیف پول وب 3 چیست؟

تا چند سال پیش اگر کسی از شما می‌پرسید کیف پول دیجیتال چیست؟! احتمالاً جواب می‌دادید: «همان اپ‌هایی که پرداخت اینترنتی انجام می‌دهند!» اما حالا ورق برگشته است. نقش کیف پول وب ۳ فقط ذخیره رمز‌ارز نیست؛ بلکه دروازه‌ای برای تعامل با نسل جدید اپلیکیشن‌ها، قراردادهای هوشمند و اکوسیستم غیرمتمرکزی است که هر روز گسترده‌تر می‌شود.

در واقع اگر بخواهیم ساده بگوییم، کیف پول Web3 نه‌تنها پول شما را نگه می‌دارد، بلکه هویت دیجیتال شما در بستر بلاکچین است و با همین هویت می‌توانید وارد اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز شوید، در رأی‌گیری‌های DAO شرکت کنید، NFT بخرید یا بفروشید و حتی از خدمات مالی بدون نیاز به بانک بهره ببرید. پس اگر هنوز نمی‌دانید این کیف‌ پول‌ها چطور کار می‌کنند، چه مزایا و چالش‌هایی دارند و اصلاً برای شما مناسب هستند یا نه، نگران نباشید. در ادامه با زبان ساده همه این مفاهیم را توضیح خواهیم داد تا بتوانید با شناخت بیشتر، به‌درستی تصمیم بگیرید.

کیف پول وب 3 چیست؟

کیف پول وب 3 (Web3 Wallet) یک برنامه نرم‌افزاری است که کلیدهای خصوصی شما را نگهداری می‌کند. این کلیدها برای دسترسی به شبکه‌های بلاکچینی و انجام تراکنش‌ها ضروری هستند. برخلاف کیف پول‌های سنتی که پول فیزیکی را در خود نگه می‌دارند، کیف پول‌های وب 3 دارایی‌های دیجیتال مانند بیت‌کوین، الگوراند و حتی NFTها را ذخیره می‌کنند. 

لازم است بدانید که همه کیف پول‌های وب 3 وظیفه‌ نگهداری از کلیدهای خصوصی شما را دارند؛ اما نحوه‌ انجام این کار با هم متفاوت است. این تفاوت، کیف پول‌ها را به دو دسته‌ اصلی تقسیم می‌کند:

1. کیف پول غیر امانی (Self-Custodial): در این نوع کیف پول، مثل Pera Wallet، خودِ شما تنها کسی هستید که به کلیدهای خصوصی دسترسی دارد. هیچ فرد یا نهادی نمی‌تواند به دارایی‌های شما دست بزند. در واقع، اینجا شما بانک خودتان هستید. مسئولیت امنیت و نگهداری کامل دارایی‌ها نیز بر عهده‌ شما خواهد بود.
2. کیف پول امانی (Custodial): در این حالت، یک واسطه مثل یک صرافی، کلیدهای خصوصی شما را مدیریت می‌کند. شما به‌نوعی به آن سرویس اعتماد می‌کنید تا دارایی‌هایتان را حفظ کند. مزیت این مدل، راحتی بیشتر در استفاده است، اما امنیت و کنترل کامل، دیگر در دست شما نیست.

انواع کیف پول وب 3 

کیف پول‌های وب 3 انواع مختلفی دارند که از نظر امنیت، راحتی استفاده و امکانات با یکدیگر متفاوت‌ هستند. انتخاب نوع مناسب، به نیاز شما و میزان دارایی دیجیتالی که می‌خواهید مدیریت کنید، بستگی دارد. در ادامه، با رایج‌ترین انواع کیف پول‌های وب 3 آشنا خواهیم شد:

1. کیف پول سخت‌افزاری (Hardware Wallet): کیف پول سخت‌ افزاری یک دستگاه فیزیکی است که کلیدهای خصوصی شما را به‌صورت آفلاین ذخیره می‌کند. همین ویژگی باعث می‌شود تا در برابر حملات سایبری و بدافزارها بسیار مقاوم باشد و از امن‌ترین گزینه‌های موجود به شمار برود. اگر قصد دارید مقادیر زیادی ارز دیجیتال یا NFT را برای مدت طولانی نگه دارید، کیف پول سخت‌افزاری انتخاب مناسبی خواهد بود؛ اما باید توجه داشت که استفاده روزمره از این نوع کیف پول کمی سخت‌ و زمان‌برتر از گزینه‌های نرم‌افزاری است.
2. کیف پول نرم‌افزاری (Software Wallet): کیف پول‌های نرم‌افزاری برنامه‌هایی هستند که روی کامپیوتر یا موبایل نصب می‌شوند و به کاربران اجازه می‌دهند دارایی‌های دیجیتال خود را به‌صورت ساده و نسبتاً ایمن مدیریت کنند. بسته به نوع دستگاهی که استفاده می‌کنید، این کیف پول‌ها به دو دسته‌ اصلی تقسیم می‌شوند:

• کیف پول دسکتاپ (Desktop Wallet): این نوع کیف پول روی رایانه‌ شخصی شما نصب می‌شود و امکان مدیریت مستقیم دارایی‌های دیجیتال را در اختیارتان قرار می‌دهد. چون دائماً به اینترنت متصل نیست، امنیت بالاتری نسبت به کیف پول‌های تحت مرورگر دارد و کمتر در معرض تهدیدات آنلاین قرار می‌گیرد.
• کیف پول موبایلی (Mobile Wallet): روی گوشی هوشمند نصب می‌شوند و به شما اجازه می‌دهند در هر زمان دارایی‌های خود را مدیریت کرده یا با اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dAppها) کار کنید. البته میزان امنیت آن‌ها تا حد زیادی به امنیت خودِ گوشی شما بستگی دارد؛ از قفل صفحه و مجوزهای اپلیکیشن گرفته تا به‌روزرسانی‌های منظم سیستم‌عامل.

کیف پول وب 3 چطور کار می‌کند؟

برای استفاده از انواع خدمات مالی غیر متمرکز (DeFi)، اولین چیزی که به آن نیاز دارید، یک کیف پول Web3 است. اما این کیف پول‌ها دقیقاً چطور کار می‌کنند و چه اجزایی دارند؟ در ادامه، ساختار و نحوه عملکرد آن‌ها را قدم‌به‌قدم مرور خواهیم کرد.

۱- آدرس عمومی کیف پول

وقتی کیف پول Web3 می‌سازید، یک «آدرس عمومی» به شما اختصاص داده خواهد شد. این آدرس ترکیبی از حروف و عدد است و اگر کسی بخواهد برای شما رمزارز ارسال کند، باید این آدرس را داشته باشد و از طریق آن، دارایی را به کیف پول‌ شما منتقل کند.

۲-گذرواژه

در زمان ساخت کیف پول، از شما خواسته می‌شود یک گذرواژه تعیین کنید. این رمز برای ورود به اپلیکیشن کیف پول است و برخلاف تصور برخی افراد، کلید خصوصی شما نیست. این گذرواژه فقط قفل اولیه‌ای است که دسترسی به رابط کاربری کیف پول را کنترل می‌کند؛ مانند رمزی که برای ورود به حساب کاربری شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنید.

۳- عبارت بازیابی (Seed Phrase)

عبارت بازیابی مجموعه‌ای متشکل از ۱۲ تا ۲۴ کلمه است که در زمان ایجاد کیف پول به شما نمایش داده می‌شود. این عبارت مهم‌ترین بخش امنیتی کیف پول است و در شرایط خاص (مثلاً اگر گوشی‌تان گم شود یا اپلیکیشن را دوباره نصب کنید)، تنها راه بازیابی دارایی‌هایتان خواهد بود. از طرفی، هرکسی که به این عبارت دسترسی پیدا کند، عملاً می‌تواند کنترل کامل کیف پول شما را در دست بگیرد. توصیه می‌کنیم این عبارت را در جایی کاملاً شخصی و آفلاین یادداشت و نگهداری کرده و از ذخیره آن در گوشی، رایانه یا فضای ابری خودداری کنید.

۴- کلید خصوصی

در کنار آدرس عمومی، هر کیف پول Web3 یک «کلید خصوصی» هم دارد. این کلید یک رشته‌ طولانی از حروف و اعداد است که به‌صورت رمزنگاری‌شده تولید می‌شود و نقش بسیار مهمی در امنیت کیف پول دارد. وقتی شما می‌خواهید از کیف پول خود رمز‌ارز ارسال کنید، این کلید وارد عمل می‌شود. کیف پول با استفاده از کلید خصوصی، تراکنش را به‌صورت دیجیتال امضا می‌کند و این امضا به شبکه بلاکچین نشان می‌دهد که شما واقعاً صاحب کیف پول هستید و اجازه این تراکنش را داده‌اید. 

فقط با وجود این امضا است که تراکنش انجام می‌شود. به همین دلیل، هر کسی که به کلید خصوصی شما دسترسی داشته باشد، می‌تواند به‌راحتی رمزارزهای شما را جابه‌جا کند. پس درست مثل عبارت بازیابی، محافظت از کلید خصوصی هم کاملاً حیاتی است و نباید آن را با هیچ‌کس به اشتراک بگذارید.

مزیت‌ها و معایب کیف پول وب 3

پیش از انتخاب یک کیف پول Web3، بهتر است با مزایا و همچنین چالش‌های آن آشنا شوید تا بتوانید تصمیم آگاهانه‌تری بگیرید. در ادامه، یک مرور کلی بر مزایا و معایب این نوع کیف پول‌ها خواهیم داشت:

به‌طور کلی، کیف پول‌های Web3 به کاربران این امکان را می‌دهند که کنترل کامل‌تری روی دارایی‌ها و اطلاعات خود داشته باشند و بدون نیاز به واسطه‌ها از خدمات مختلف بلاکچینی استفاده کنند. با این حال، استفاده از این کیف پول‌ها نیازمند آشنایی با مفاهیم فنی و رعایت دقیق نکات امنیتی است. اگر تازه وارد هستید، بهتر است با دقت بیشتری کیف پول‌تان را انتخاب کنید و سراغ گزینه‌هایی بروید که کار با آن‌ها ساده‌تر است. اما اگر تجربه بیشتری دارید، این نوع کیف پول‌ها می‌توانند آزادی و امکانات بیشتری را در اختیارتان قرار دهند.

بهترین کیف پول‌ های وب 3

انتخاب بهترین نوع کیف پول وب 3 به سطح دانش شما، میزان کنترلی که می‌خواهید بر دارایی‌های خود داشته باشید و اعتماد شما به اشخاص ثالث بستگی دارد. اگر قصد کنترل کامل دارایی‌های خود را دارید، کیف پول‌های غیرحضانتی یا امانی (Non-Custodial) برای شما بهتر خواهند بود. 

در مقابل، کیف پول‌های حضانتی (Custodial) برای افرادی مناسب‌تر هستند که به‌تازگی وارد پلتفرم‌های وب 3 شده‌اند و به‌دنبال راهی ساده برای مدیریت دارایی‌های خود می‌گردند؛ همچنین کیف پول‌های مبتنی بر قرارداد هوشمند (Smart Contract Wallets) برای کسب‌وکارها یا سازمان‌هایی مناسب هستند که نیاز به تایید چند نفره برای انجام تراکنش دارند. در ادامه با ۵ مورد از رایج‌ترین کیف پول‌های وب 3 آشنا خواهید شد:

• MetaMask: کیف پولی غیرحضانتی و بسیار محبوب که به کاربران اجازه می‌دهد با برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) روی بلاک‌چین‌های سازگار با EVM مثل Ethereum، Polygon، Avalanche و… تعامل داشته باشند.
• Phantom: کیف پولی غیرحضانتی که کار با آن آسان و ایمن است. از بلاک‌چین‌هایی مانند Solana، Ethereum و Polygon پشتیبانی می‌کند و امکان خرید، ارسال، دریافت، سواپ توکن‌ها و نگهداری NFT را در اختیار شما قرار می‌دهد.
• Trust Wallet: کیف پولی غیرحضانتی برای موبایل که امکان ذخیره و مدیریت رمزارزهای مختلف را فراهم می‌کند.
• Torus: این کیف پول غیرحضانتی رابط کاربری بسیار ساده‌ای دارد و کاربران می‌توانند بدون نیاز به حفظ کلید خصوصی، تنها با استفاده از حساب گوگل، فیسبوک یا دیگر شبکه‌های اجتماعی وارد آن شوند؛ همچنین از چندین بلاک‌چین سازگار با EVM نیز پشتیبانی می‌کند.
• Safe (قبلاً Gnosis Safe): کیف پولی مبتنی‌بر قرارداد هوشمند که امکان ایجاد کیف پول‌های چندامضایی را برای امنیت بیشتر فراهم می‌سازد. از چندین بلاک‌چین EVM هم پشتیبانی می‌کند.

هر کدام از این کیف پول‌ها امکانات و مزایای خاص خودشان را دارند. انتخاب از بین آن‌ها به این بستگی دارد که چقدر با حوزه وب 3 آشنایی دارید و چه اولویت‌هایی برایتان مهم‌تر است. اگر به دنبال یک کیف پول ساده و راحت برای شروع هستید، Phantom یا Torus گزینه‌های مناسبی هستند؛ اما اگر تجربه بیشتری دارید و امنیت و کنترل کامل روی دارایی‌ها برایتان مهم است، MetaMask یا Safe انتخاب‌های بهتری خواهند بود.

کیف پول وب 3 تهیه کنیم یا نه؟

اگر قصد دارید وارد فضای وب 3 شوید و با اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز، NFTها یا خدمات مالی بدون واسطه کار کنید، داشتن یک کیف پول وب 3 ضروری است. این کیف پول‌ها نقش کلیدی در مدیریت دارایی‌های دیجیتال، اثبات هویت در بلاکچین و تعامل با اکوسیستم غیرمتمرکز دارند. همان‌طورکه در این مقاله گفتیم، انواع مختلفی از کیف پول‌های وب 3 وجود دارد که هرکدام بسته به سطح دانش، نیاز امنیتی و میزان کنترل، می‌توانند گزینه مناسبی برای شما باشند.

از نظر امنیت، کیف پول‌های وب 3 وقتی ایمن هستند که شما مراقب کلید خصوصی و عبارت بازیابی‌تان باشید و آن‌ها را جایی مطمئن نگهداری کنید. برخلاف سیستم‌های سنتی که می‌توانید در صورت فراموشی رمز یا مشکل، کمک بگیرید، در کیف پول وب 3 هیچ راه‌حلی برای بازیابی دارایی‌ها بدون این اطلاعات وجود ندارد. پس اگر آماده‌اید خودتان مسئول نگهداری و حفظ امنیت دارایی دیجیتال‌تان باشید، داشتن یک کیف پول Web3 می‌تواند اولین گام موثر برای ورود به جهان اینترنت نسل سوم و اقتصاد غیرمتمرکز باشد.