از کجا بفهمیم یک ارز دیجیتال معتبر است؟ (نکات مهم و حیاتی)

تعداد توکن‌های بازار رمزارز‌ها در سال 2023 از مرز 23 هزار توکن، عبور کرده است. متاسفانه باید بگوییم که بخش قابل توجهی از این توکن‌ها، کلاهبرداری هستند. ارزهای دیجیتال خاصی که چند روزی مهمان ناخوانده بازار می‌شوند و خیلی زود از یادها می‌روند. نمونه‌های فراوانی از این ارزها وجود دارند که روزگاری نه‌چندان دور،حتی جزو رتبه‌های بالا از نظر ارزش بازار بودند؛ اما امروز هیچ اثری از آن‌ها به‌چشم نمی‌خورد. در چنین شرایطی حتما می‌پرسید که از کجا بفهمیم یک ارز دیجیتال معتبر است؟ چند شاخص کلیدی و مهم وجود دارند که با استفاده از آن‌ها می‌توانید ارزهای دیجیتال گوناگون را ارزش‌گذاری کنید. تا پایان این مطلب با ما همراه باشید تا بیشتر در این زمینه بحث و بررسی کنیم. 

پیشنهاد مطالعه: یکی از مهم‌ترین راه‌های تشخیص کلاهبرداری ارز دیجیتال، شناخت ارزهای دیجیتال است؛ ما در مقاله ای از بلاگ ایرانیکارت به بررسی انواع ارزهای دیجیتال پرداخته‌ایم که پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را نیز بعدا مطالعه فرمایید.

انواع روش‌های کلاهبرداری در ارز دیجیتال 

کریپتوکارنسی و فناوری‌های مرتبط با آن کاملا نوآورانه هستند. این موضوع جنبه‌های مثبت زیادی به‌همراه دارد؛ اما در کنار آن‌ها مشکلات و چالش‌های خاصی را نیز به وجود می‌آورد.

یکی از جدی‌ترین چالش‌های این حوزه، نرخ بالای کلاهبرداری‌هایی است که دامن افراد زیادی را در این بازار می‌گیرد. هر روز در اخبار شاهد گزارش‌هایی در این باره هستیم. متاسفانه دائما روش‌های نوین کلاهبرداری نیز ابداع می‌شوند. قبل از اینکه بپرسید چطور ارزهای معتبر را شناسایی کنیم، باید درباره روش‌های مختلف کلاهبرداری اطلاعات به‌دست بیاورید. 

برخی از روش‌های کلاهبرداری مانند حساب اجاره‌ای در ارز دیجیتال، به‌صورت مستقیم با رمزارز‌ها در ارتباط نیستند. بلکه روش‌هایی برای پولشویی هستند که در بازار رمزارز‌ها نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. علاوه بر آن می‌توان به کلاهبرداری‌های فیشینگ نیز اشاره کرد که با هدف دسترسی به اطلاعات اختصاصی کاربران در صرافی‌ها و کیف پول‌های ارز دیجیتال صورت می‌گیرند. 

در اینجا ما قصد داریم روی روش‌های کلاهبرداری تمرکز کنیم که به‌طور مستقیم با ارزهای دیجیتال در ارتباط هستند. پاسخ به پرسش از کجا بفهمیم یک ارز دیجیتال معتبر است یا خیر، بدون توجه به سه روش کلاهبرداری رایج زیر امکان‌پذیر نیست.

1. توکن فیک (Fake Token)

برخی از افراد تصور می‌کنند که ایجاد یک توکن جدید نیاز به دانش برنامه نویسی و صرف هزینه سنگین دارد. این تصور کاملا اشتباه است. ابزارهای متعددی وجود دارند که امکان ساخت توکن جدید در شبکه‌های بلاکچین مختلف مانند اتریوم، بایننس اسمارت چین و … را بدون نیاز به کدنویسی و با پرداخت هزینه ناچیز می‌دهند. بررسی‌های ما نشان می‌دهد که بعضا برای ساخت یک توکن جدید نیاز به پرداخت هزینه کمتر از 10 دلار وجود دارد. ضمن اینکه صفر تا صد فرآیند ساخت توکن نیز در عرض 10 دقیقه به پایان می‌رسد. 

در چنین شرایطی طبیعی است که بسیاری از سودجویان از این فرصت برای کلاهبرداری استفاده کنند. متاسفانه توکن‌های فیک و پروژه‌های اسکم که هیچ پشتوانه خاصی ندارند و تنها با هدف کلاهبرداری ساخته می‌شوند، به چالشی جدی در بازار رمز‌ارزها تبدیل شده‌اند.

نمونه داخلی توکن‌های فیک که در ماه‌های اخیر سروصدای زیادی در ایران به راه انداخت، کربلا کوین است. عده‌ای شیاد با هدف سواستفاده از باورهای دینی مردم اقدام به‌ عرضه این توکن کردند.

انجمن بلاک‌چین ایران با انتشار اطلاعیه‌ای درباره کلاهبرداری بودن این پروژه، به مردم ایران هشدار داده است. در ادامه به‌عنوان مطالعه موردی، بیشتر درباره ماهیت کربلا کوین توضیح می‌دهیم. 

2. پامپ و دامپ ارز دیجیتال (Pump and Dump)

برای اینکه بتوانیم به‌سوال از کجا بفهمیم یک ارز دیجیتال معتبر است، پاسخ دهیم باید با یکی از روش‌های رایج کلاهبرداری در بازار کریپتوکارنسی یعنی پامپ و دامپ آشنا شویم. به‌زبان ساده، پامپ و دامپ ارز دیجیتال به‌ فرآیند بالا بردن قیمت یک توکن به‌صورت مصنوعی به‌منظور فروش آن در سقف قیمت و سپس سقوط ناگهانی و کاهش شدید قیمت آن گفته می‌شود. 

هر چند نمی‌توان با قطعیت گفت که پامپ و دامپ روی هر توکن نشانه کلاهبرداری بودن آن است؛ اما بدون تردید این اتفاق نشان می‌دهد که تصمیم به‌سرمایه‌گذاری در چنین رمز‌ارزهایی ریسک بالایی دارد.

شاید برای شما هم جالب باشد که بدانید مطابق آمار شرکت چین آنالیسیس (Chainanalysis)، چیزی در حدود 25 درصد توکن‌های جدید عرضه شده در سال 2022، پروژه پامپ و دامپ بودند!

یعنی عده‌ای این توکن‌ها را ایجاد کرده و با تبلیغات اجتماعی، قیمت آن‌ها را بالا بردند. در چنین شرایطی، همزمان بدون دلیل بنیادی خاصی، حجم معامله ارز دیجیتال مورد نظر را نیز افزایش می‌دهند تا معامله‌گران را فریب دهند. غافل از اینکه همه این اتفاقات برنامه‌ریزی شده است. سپس وقتی قیمت ارز به محدوده مد نظرشان رسید، اقدام به فروش توکن‌های خود کرده و سود کلانی به جیب می‌زنند.

معامله‌گران بازار رمزارزها بارها این اتفاق را مشاهده می‌کنند. کانال‌های سیگنال پامپ ارز دیجیتال زیادی نیز وجود دارند که هدفی جز خالی کردن جیب شما را دنبال نمی‌کنند. 

3. طرح‌های پانزی ارز دیجیتال (Ponzi Scheme) 

یکی از پیچیده‌ترین روش‌های کلاهبرداری در بازار رمز‌ارز‌ها، طرح پانزی است. شرکت‌های طرح پانزی ارز دیجیتال، با تبلیغات پر زرق و برق تلاش می‌کنند تا افراد را مجاب به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های خود کنند. برای این منظور از وعده سودهای کلان در بازه زمانی کوتاه مدت استفاده می‌کنند. حتی بعضا ماه‌ها سود وعده داده شده را به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌کنند. 

تقریبا مکانیزم  آن‌ها شبیه به شرکت‌های هرمی است. چرا که افراد با اضافه کردن اعضای سرمایه‌گذار جدید به پروژه، سود بیشتری دریافت می‌کنند و جایگاه آن‌ها بالاتر می‌رود. همه این‌ها در حالی است که اصلا پروژه‌ای وجود ندارد! بلکه شرکت از محل سرمایه‌گذاری‌های جدید، سود سپرده‌گذاران قبلی را می‌پردازد. به‌محض اینکه ورود سرمایه جدید در پروژه مختل شود، عملا همه چیز نابود شده و کلاهبرداران با سرمایه‌های مردم ناپدید می‌شوند. 

نمونه‌ای از این شرکت‌های پانزی ارز دیجیتال که بسیاری از هموطنان ما را نیز گرفتار کرده، شرکت سرمایه‌گذاری ترینوست (Treenvest) است. این شرکت مدعی است که با جمع‌آوری سرمایه‌های افراد، به‌نمایندگی از آن‌ها در بازار رمزارزها و فارکس ترید کرده و سپس سود حاصل را توزیع می‌کند. نکته شک برانگیز ماجرا این است که سود تضمین شده به سرمایه‌گذاران وعده می‌دهد. چه کسی است که نداند در یک بازار پرریسک مانند کریپتوکارنسی، صحبت از سود ثابت حاصل از ترید، شوخی است؟ 

این شرکت سود سپرده گذاران را با توکن اختصاصی خود با نماد 3co می‌پردازد. توکنی که تا به‌امروز در هیچ صرافی فهرست نشده و عملا امکان فروش آن وجود ندارد. می‌پرسید که چطور ارزهای معتبر را شناسایی کنیم؟ یکی از راه‌های این ماجرا توجه به این نکته است که آیا پس از خرید، امکان فروش آن وجود دارد؟ اگر پاسخ منفی است، پس نباید روی آن سرمایه‌گذاری کنید. خیلی از ایرانیانی که به‌دام این پروژه پانزی افتاده‌اند، امروز در تدارک شکایت از آن هستند. 

چطور ارزهای معتبر را شناسایی کنیم؟ 

از کجا بفهمیم یک ارز دیجیتال معتبر است؟ واقعیت این است که هیچ چیز قطعی در بازار رمز‌ارز‌ها وجود ندارد. کم نبودند ارزهایی که در فهرست کوین مارکت یا صرافی‌های معتبری قرار داشتند؛ اما کلاهبرداری از آب درآمدند. با وجود این، نشانه‌هایی وجود دارند که با توجه به آن‌ها می‌توان پروژه‌های تقلبی رمز‌ارز‌ها را شناسایی کرد. در اینجا به چند نکته مهم اشاره می‌کنیم. 

1. وایت پیپر ارز دیجیتال را حتما مطالعه کنید.

اولین کاری که شما در مواجهه با یک ارز دیجیتال باید انجام دهید، مطالعه وایت پیپر آن است. اگر یک پروژه وایت پیپر ندارد، پیشنهاد می‌کنیم پرونده آن را ببندید و کنار بگذارید؛ اما داشتن وایت پیپر هم الزاما نشان‌دهنده ارزشمند بودن یک توکن نیست. شما باید با دید انتقادی متن وایت پیپر را مطالعه کنید. نقد و نظرهای کارشناسان را درباره آن مرور کنید. 

بیشتر بخوانید: وایت پیپر ارز دیجیتال چیست؟

اگر نکته قابل اعتنایی در این سند وجود ندارد، نباید روی آن حساب کنید. مثلا در وایت پیپر کربلا کوین، هیچ توضیح روشنی از ماهیت پروژه و اهداف و برنامه‌ها ارائه نشده است. صرفا مجموعه‌ای از جملات کلی و بعضا بی‌معنی کنار هم قرار گرفته‌اند تا شما را فریب دهند. 

2. هر پروژه‌ای وعده سود تضمین شده می‌دهد، کلاهبرداری است.

چطور ارزهای معتبر را شناسایی کنیم؟ اگر توسعه دهندگان یک پروژه وعده سود تضمین شده و کلان به سرمایه‌گذاران می‌دهند، شک نکنید که با کلاهبرداری مواجه هستید. در بازارهای مالی چیزی به نام سود تضمین شده وجود ندارد. توسعه دهندگان تنها می‌توانند با ارائه دلایل فنی و قانع‌کننده درباره پتانسیل رشد ارز دیجیتال صحبت کنند. 

به‌عنوان مثال در سایت و وایت پیپر کربلا کوین، بدون ارائه توضیح روشن و دلیل قانع کننده، وعده سود 3 هزار درصدی در مدت زمان کوتاه داده شده که نشانه آشکاری از کلاهبرداری بودن این پروژه است. 

3. هویت پروژه را بررسی کنید.

از کجا بفهمیم یک ارز دیجیتال معتبر است یا خیر؟ حتما هویت پروژه را زیر نظر بگیرید. بعضا با رمزارزهایی مواجه هستیم که حتی یک سایت هم ندارند. در چنین شرایطی اعتماد کردن به ‌این پروژه حتی برای یک لحظه هم اشتباه محض است. حتما درباره هویت توسعه دهندگان پروژه تحقیق کنید و در صورت مخفی بودن، به‌ آن‌ها مشکوک شوید.

بار دیگر بد نیست که به‌سراغ کربلا کوین برویم. این پروژه سایت سه زبانه دارد؛ اما هر جای سایت را که نگاه می‌کنید، اشتباهات فاحش املایی به چشم می‌خورد. از آن گذشته هویت گردانندگان آن نیز روشن نیست. 

4. حجم معاملات ارز دیجیتال را رصد کنید.

یکی دیگر از شاخص‌های مهم که در ارزیابی رمزارز‌ها کاربرد دارد، بررسی حجم معامله ارز دیجیتال است. پیشنهاد می‌کنیم که از سرمایه‌گذاری کلان در توکن‌هایی که به‌تازگی عرضه شده‌اند، اجتناب کنید. حتما تا چند ماه حجم معاملات ارز دیجیتال را زیر نظر بگیرید. اگر تغییرات حجم معاملات حالت طبیعی ندارد، قطعا با پروژه اسکم مواجه هستید. 

منظور از طبیعی نبودن، تغییرات شدید و ناگهانی حجم معاملات در یک ارز دیجیتال است. در کنار میزان حجم معاملات، توزیع آن را نیز رصد کنید. یعنی ببینید که در کدام صرافی‌ها و به چه میزان معامله می‌شود. سایت کوین مارکت کپ اطلاعات کامل در این زمینه را در اختیار شما قرار می‌دهد. 

کلام پایانی 

در این مطلب سعی کردیم به این پرسش پاسخ دهیم که از کجا بفهمیم یک ارز دیجیتال معتبر است یا خیر؟ در پایان لازم است به یک نکته مهم دیگر نیز بپردازیم. تحت هیچ شرایطی بر اساس تبلیغات فضای مجازی روی یک پروژه سرمایه‌گذاری نکنید.

حتی اگر معروف‌ترین افراد نیز یک ارز دیجیتال را تبلیغ می‌کنند، دلیل قانع‌کننده‌ای برای ارزشمندی آن توکن نیست. در عوض باید با دقت و حساسیت کامل وضعیت بنیادی یک پروژه را بررسی کنید تا بتوانید درباره میزان اعتبار آن به جمع‌بندی برسید. به نظر شما چطور ارزهای معتبر را شناسایی کنیم؟ تجربیات خود را در این زمینه با ما به اشتراک بگذارید.